วารสารเชิงวิชาการและการรักษาสัตวป่วยเพื่อผู้ประกอบการบำบัดโรคสัตว์
วารสารเชิงวิชาการและการรักษาสัตวป่วยเพื่อผู้ประกอบการบำบัดโรคสัตว์

หมายเลขหัวข้อ 24.3 การสื่อสาร

จิตวิทยาในการสื่อสารกับเจ้าของสัตว์เลี้ยง

เผยแพร่แล้ว 20/12/2021

เขียนโดย Franco Favaro และ Serena Adamelli

สามารถอ่านได้ใน Français , Deutsch , Italiano , Español และ English

มนุษย์มีสัตว์เลี้ยงเพื่อตอบสนองความต้องการทางด้านจิตวิทยา เช่น ความต้องการเพื่อน โดยการเลือกสัตว์เลี้ยงมักพิจารณาจากความต้องการของผู้เลี้ยงเองแต่มักมองข้ามความต้องการพื้นฐานของสัตว์ (แปลโดน น.สพ. พีระ มานิตยกุล)

An owner may offer their pet extra food, for example during the preparation of human food.

ประเด็นสำคัญ

การใช้สติ เหตุผลและคำแนะนำที่เหมาะสมจากสัตวแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญอาจไม่เพียงพอต่อการเปลี่ยนพฤติกรรมการเลี้ยงสัตว์ของเจ้าของสัตว์เลี้ยงได้ เจ้าของสัตว์มักไม่ปฏิบัติตามคำแนะนำและมีโอกาสให้ความร่วมมือน้อยลงเมื่อเวลาผ่านไปนานขึ้น


ความสัมพันธ์ระหว่างสัตวแพทย์และเจ้าของสัตว์เลี้ยงมีผลต่อความสำเร็จในการควบคุมหรือเปลี่ยนอาหารสัตว์ สัตวแพทย์ไม่จำเป็นต้องมีความรู้เทียบเท่านักจิตวิทยาแต่หากเข้าใจหลักในการสื่อสารและกลไกความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์จะช่วยให้ประสบความสำเร็จได้มากขึ้น


ความรู้ความเข้าใจในบรรทัดฐานทางสังคมจะช่วยในการจูงใจเจ้าของสัตว์เลี้ยงให้ปฎิบัติตามคำแนะนำของสัตวแพทย์ได้มากขึ้น


บทนำ

มนุษย์มีสัตว์เลี้ยงเพื่อตอบสนองความต้องการทางด้านจิตวิทยาเช่นความต้องการเพื่อนโดยการเลือกสัตว์เลี้ยงมักพิจารณาจากความต้องการของผู้เลี้ยงเองแต่มักมองข้ามความต้องการพื้นฐานของสัตว์ แนวทางปฏิบัติตามอุดมคติคือเจ้าของสัตว์เลี้ยงเข้ามาปรึกษากับสัตวแพทย์ขอคำแนะนำในการเลี้ยงสัตว์และการสร้างความสัมพันธ์ที่ดีต่อสัตว์เลี้ยงก่อนที่จะรับสัตว์มาเลี้ยงซึ่งมักไม่ค่อยเกิดขึ้นในความเป็นจริง ทำให้ความเข้ากันไม่ได้ของกิจวัตรเจ้าของสัตว์และสัตว์เลี้ยง สาเหตุของการอยากมีสัตว์เลี้ยง และความต้องการพื้นฐานของสัตว์เลี้ยงต่างส่งผลต่อการจัดการเลี้ยงดูที่ไม่เหมาะสมทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างเจ้าของสัตว์และสัตว์เลี้ยงรวมถึงความเป็นอยู่ของสัตว์ไม่ดีเท่าที่ควร

สิ่งสำคัญประการหนึ่งที่เจ้าของสัตว์มักทำผิดพลาดในการเลี้ยงคือการให้อาหาร สัตว์เลี้ยงเกือบทั้งหมดต้องอาศัยเจ้าของในการเข้าถึงอาหารแต่สัตวแพทย์มักพบว่าเจ้าของสัตว์โดยมากไม่เข้าใจว่าความต้องการทางโภชนาการของสัตว์แต่ละตัวมีความแตกต่างกัน ทั้งยังไม่ทราบถึงความแตกต่างทางโภชนาการของสุนัขและแมว เจ้าของสัตว์ที่ได้รับข้อมูลที่ผิด ไม่ระมัดระวังหรือไม่ใส่ใจมักดูแลสัตว์อย่างเรียบง่ายไม่มีแบบแผนโดยการยึดเอาพฤติกรรมมนุษย์มาใช้กับสัตว์รวมถึงการให้อาหาร สัตว์เลี้ยงจึงกลายเป็นเหยื่อของพฤติกรรมที่ไม่เหมาะสมของเจ้าของโดยผลที่ตามมาอาจก่อให้เกิดการเจ็บป่วยเช่นน้ำหนักเกินหรือโรคอ้วน

การแทรกแซงโดยผู้เชี่ยวชาญ

หากการป้องกันเหตุการณ์ที่ได้กล่าวมาข้างต้นไม่สามารถทำได้จำเป็นต้องมีการเข้าแทรกแซงโดยผู้เชี่ยวชาญเช่นสัตวแพทย์เพื่อแก้ไข้พฤติกรรมการให้อาหารที่ผิด แต่ในกรณีนี้อาจไม่ง่ายเหมือนการเลือกชนิดอาหารเพื่อการลดหรือควบคุมน้ำหนัก นักโภชนาการให้ข้อคิดเห็นว่าการเปลี่ยนอาหารเป็นอาหารควบคุมน้ำหนักเพียงอย่างเดียวอาจไม่ประสบความสำเร็จในการให้อาหารที่บ้านซึ่งมีสภาพแวดล้อมต่างจากสถานที่ที่อาหารถูกผลิตและทดสอบ 1 สาเหตุมาจากความสัมพันธ์ระหว่างเจ้าของและสัตว์เลี้ยง เมื่อนำมาพิจารณาถึงความจำเป็นในการเข้าแทรกแซงของสัตวแพทย์เพื่อแก้ไขการให้อาหารอย่างถูกวิธีทำให้ไม่สามารถมองข้ามความสัมพันธ์ระหว่างเจ้าของและสัตว์เลี้ยงรวมถึงการสื่อสารกับเจ้าของสัตว์เลี้ยงไปได้

การจัดการวิธีการให้อาหารทำให้การดูแลสัตว์โดยรวมง่ายขึ้นเพราะเจ้าของสัตว์สามารถสื่อสารกับสัตว์เลี้ยงได้อย่างชัดเจนและสม่ำเสมอทำให้สัตว์เชื่อฟังและปฏิบัติตามมากขึ้น การอธิบายรายละเอียดจึงมีความสำคัญเช่นปริมาณและจำนวนมื้ออาหารเพื่อหลีกเลี่ยงการให้อาหารที่มากเกินไปหรือนอกมื้ออาหาร เจ้าของสัตว์อาจมีการให้อาหารนอกมื้ออาหารเช่นระหว่างมื้ออาหารของคน (รูป1) หรือเพื่อหยุดพฤติกรรมที่ไม่พึงประสงค์เช่นการเห่าของสุนัขหรือการร้องเรียกของแมว


รูป 1 เจ้าของสัตว์อาจให้อาหารสัตว์เพิ่มเติมเช่นขณะกำลังเตรียมอาหารสำหรับคนในครอบครัว © Shutterstock

นอกจากการให้อาหารสัตว์แล้วการออกกำลังกายยังมีส่วนสำคัญ ในสุนัขทำได้ง่ายโดยการจูงเดินโดยพิจารณาความเข้มข้นของการเดินตามขนาดของสุนัข สำหรับแมวอาจกระตุ้นให้ออกกำลังกายโดยใช้ของเล่นเพื่อฝึกหาอาหาร (รูป 2) หรือวางอาหารไว้ตามที่ต่างๆให้แมวปีนป่ายหาอาหาร กิจกรรมเหล่านี้ยังเชื่อมต่อกับความต้องการทางด้านพฤติกรรมของสัตว์ซึ่งรวมถึงการสำรวจและ/หรือการล่า การเข้าสังคมทั้งภายนอกและภายใน นอกจากนี้ยังทำให้เจ้าของสัตว์ได้มีกิจกรรมร่วมกับสัตว์เลี้ยงอีกด้วย

รูป 2 การกระตุ้นให้แมวออกกำลังทำได้โดยใช้ของเล่นเพื่อฝึกการหาอาหารโดยแมวจะได้รับอาหารเมื่อทำให้ของเล่นเคลื่อนไหว © Shutterstock

 

ความสัมพันธ์ระหว่างเจ้าของสัตว์และสัตวแพทย์


การที่จะให้คำแนะนำของสัตวแพทย์ได้ผลอย่างเต็มที่นั้นต้องมั่นใจว่าผู้ให้อาหารสัตว์ไม่เพียงเข้าใจข้อมูลอย่างถูกต้องแต่ยังต้องปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัด คำแนะนำไม่ว่าจะผ่านการบอกเล่าหรือเขียนเป็นลายลักษณ์อักษรอาจไม่ได้ผลเต็มที่เพราะมีเจ้าของสัตว์จำนวนน้อยที่สามารถปฏิบัติตามได้อย่างถูกต้องและมักลดน้อยลงอีกเมื่อเวลาผ่านไป

สัตวแพทย์จำเป็นต้องสร้างความสัมพันธ์อันดีกับเจ้าของสัตว์เพื่อให้มั่นใจว่าคำแนะนำต่างๆ ถูกนำไปปฏิบัติตาม คำแนะนำที่ดีจะได้ผลต่อเมื่อเจ้าของสัตว์ที่เป็นผู้ดูแลสัตว์ทำตามที่สัตวแพทย์แนะนำ ความสัมพันธ์ระหว่างสัตวแพทย์และเจ้าของสัตว์เลี้ยงมีผลต่อความสำเร็จในการควบคุมหรือเปลี่ยนอาหารสัตว์ สัตวแพทย์ไม่จำเป็นต้องมีความรู้เทียบเท่านักจิตวิทยาแต่หากเข้าใจหลักในการสื่อสารและกลไกความสัมพันธ์ระหว่างมนุษย์จะช่วยให้ประสบความสำเร็จได้มากขึ้น

สิ่งที่ต้องระมัดระวังคือระยะแรกพบของเจ้าของสัตว์และสถานพยาบาลหรือกล่าวอย่างง่ายคือการพบกันครั้งแรกของเจ้าของสัตว์และบุคลากรที่ต้อนรับ ไม่เพียงแต่สัตว์เท่านั้นที่แสดงพฤติกรรมเพื่อการอยู่รอดแต่ยังพบในคนเช่นกัน รูปแบบพฤติกรรมดั้งเดิมเช่นการสร้างอาณาเขตสามารถพบเห็นได้ทั่วไปในสุนัขและแมว แต่การพัฒนาทางสังคมและวัฒนธรรมหลายพันปีทำให้มนุษย์ไม่จำเป็นต้องแสดงพฤติกรรมดังกล่าวอย่างออกนอกหน้าแต่สามารถพบได้ผ่านท่าทางและคำพูด หลักการพื้นฐานในการดำรงชีวิตของสิ่งมีชีวิตทั้งหลายคือการเอาชีวิตรอด เมื่อคนสองคนได้พบหน้ากันจะเกิดคำถามขึ้นในระดับจิตใต้สำนึกว่าอีกฝ่ายจะเป็นมิตรหรือศัตรู จะสนับสนุนหรือต่อสู้กัน จะสามารถตอบสนองความต้องการของตนได้หรือยังเป็นภัยต่อตน

การตอบรับอย่างฉับไวเป็นสิ่งสำคัญโดยการใช้หลัก 4×20 ซึ่งเป็นหลักสำคัญ 4 ข้อที่มีปัจจัยตัวเลข 20 เหมือนกันในระดับจิตใต้สำนึก เมื่อคนสองคนได้พบปะเป็นครั้งแรกจะทำการประเมินอย่างรวดเร็วเพื่อดูว่าอีกฝ่ายเป็นมิตรหรือศัตรู กระบวนการนี้ทำให้แต่ละบุคคลนำพฤติกรรมที่จำเป็นต่อการอยู่รอดมาใช้

หลักสำคัญมีดังนี้

  • ทุกสิ่งที่เกิดขึ้นภายใน 20 วินาทีแรก
  • 20 คำแรกที่พูด
  • 20 ท่าทางแรกที่ผู้พูดแสดงออก
  • สีหน้าที่ผู้พูดแสดงออกในระยะเส้นผ่าศูนย์กลางขนาด 20 เซนติเมตร

บุคลากรที่เป็นคนแรกที่พบเจ้าของสัตว์จำเป็นต้องเข้าใจหลักการนี้และมีทัศนคติที่ดีในการให้บริการต้อนรับ (รูป 3) เจ้าของสัตว์จะเกิดความประทับใจว่าบุคลากรทุกคนในสถานพยาบาลมีความเป็นมิตรและตอบสนองความต้องการของตนได้ ลักษณะนิสัยที่สำคัญของบุคลากรตำแหน่งนี้ต้องมีความเอาใจใส่ มารยาทที่ดีในการพูดคุย ทัศนคติที่ดี และความสามารถในการรับฟัง อีกนัยหนึ่งคือพฤติกรรมที่สร้างบรรยากาศของความเคารพและความน่าเชื่อถือ ผู้คนจะประเมินสถานพยาบาลสัตว์จากสิ่งแวดล้อมภายในและเครื่องมือต่างๆรวมไปถึงความน่าเชื่อถือทั้งจากบุคลากรและสัตวแพทย์ พึงระลึกว่าแม้สถานพยาบาลสัตว์จะมีภาพลักษณ์ความเป็นมืออาชีพที่ยอดเยี่ยมเพียงใดหากมีรูปแบบพฤติกรรมของบุคลากรที่ไม่ถูกต้องสามารถเปลี่ยนมุมมองของลูกค้าจากมิตรเป็นศัตรูและสูญเสียฐานลูกค้าที่สร้างมานานลงได้

รูป 3 บุคลากรที่ต้องพบปะลูกค้าใหม่เป็นคนแรกต้องเข้าใจถึงหลัก 4×20 และมีท่าทีรวมถึงอัธยาศัยที่เป็นมิตรมากที่สุดเท่าที่จะทำได้ © Shutterstock

หลังจากผ่านขั้นตอนแรกมาแล้วยังคงต้องคำนึงถึงปัจจัยที่เกี่ยวข้องกับความสัมพันธ์ระหว่างผู้คนโดยเฉพาะระหว่างสัตวแพทย์และเจ้าของสัตว์ ผู้ที่อยู่เหนือกว่าในความสัมพันธ์ที่มีบทบาทไม่เท่ากันซึ่งในที่นี้คือสัตวแพทย์ต้องเป็นผู้ควบคุมจัดการความสัมพันธ์กับเจ้าของสัตว์โดยการใช้บทสนทนาเป็นเครื่องมือ การสื่อสารควรใช้คำพูดที่มั่นใจ ชัดเจน แสดงความเป็นมิตร และสงบ มีท่าทางที่เปิดเผยและสบสายตาโดยตรง (รูป 4) ผู้พูดควรอยู่ในท่าหลังตรง ผ่อนคลาย เปิดกว้างไม่กอดอกหรือไขว้ขา (receptive posture) มีสีหน้าที่แสดงถึงความเอาใจใส่และความเมตตา เว้นแต่ในเหตุการณ์ฉุกเฉินที่จะเปลี่ยนมาใช้การพูดแบบฝ่ายเดียวหรือสั่งการซึ่งอาจเป็นประโยชน์ในกรณีที่เจ้าของสัตว์มีความยากในการพูดคุยเช่น ไม่เป็นมิตร กังวล ไม่ใส่ใจ ไม่เชื่อฟัง หรือไม่ให้ความร่วมมือ สัตวแพทย์ควรทำความเข้าใจและเชี่ยวชาญการสนทนาทุกรูปแบบเพื่อใช้เป็นเครื่องมือในการจูงใจหรือแนะนำเจ้าของสัตว์ หากไม่มั่นใจหรือเชี่ยวชาญในการสื่อสารตามที่กล่าวไว้ ให้พยายามรักษาการแสดงออกอย่างเหมาะสมระหว่างการสนทนา มีการตั้งคำถามกับอีกฝ่ายเพื่อสร้างความร่วมมือกันผ่านการมีทางเลือก เจ้าของสัตว์มักมีข้อมูลที่จำเป็นต่อสัตวแพทย์ในการซักประวัติ แต่อาจไม่ได้ให้อย่างครบถ้วนโดยมีการเติมมุมมองของตนเองลงไปโดยสาเหตุที่ไม่ทราบแน่ชัด

รูป 4 สัตวแพทย์ควรสื่อสารอย่างกล้าแสดงออก (assertive communication) โดยใช้น้ำเสียงที่ชัดเจน เป็นมิตร มีท่าทีที่เปิดเผยและมีการสบตาผู้ฟัง (direct eye contact) © Shutterstock

 

การจัดการสัตว์เลี้ยงที่มีน้ำหนักเกิน


สัตวแพทย์อาจพบว่าสัตว์เลี้ยงที่มีน้ำหนักเกินหรือเป็นโรคอ้วนมักมีเจ้าของหรือสมาชิกในครอบครัวที่ประสบปัญหาแบบเดียวกันซึ่งเป็นผลมาจากนิสัยการกินที่ไม่ถูกต้อง (รูป 5) เห็นได้ชัดว่านิสัยการกินนี้ส่งผลกระทบต่อสัตว์เลี้ยง การอยู่ในสถานการณ์เดียวกันที่ให้ความรู้สึกในเชิงบวกจะนำมาซึ่งความพึงพอใจของเจ้าของสัตว์ ในทางกลับกันหากอยู่ในสถานการณ์เชิงลบด้วยกันจะนำมาซึ่งความรับผิดชอบ ความรู้สึกผิด และความอับอายที่ลดลง ดังนั้นหากพบว่าสัตว์เลี้ยงและเจ้าของมีน้ำหนักเกินหรือเป็นโรคอ้วน เจ้าของสัตว์อาจรับรู้ถึงสถานการณ์ที่เกิดขึ้นในเชิงบวกหรืออย่างน้อยรู้สึกผิดน้อยลงกว่าที่บุคคลภายนอกสังเกตได้ สิ่งที่น่าสนใจคือเราสามารถพบเห็นสื่อหรือภาพในอินเตอร์เน็ตที่แสดงให้เห็นถึงเจ้าของสัตว์และสัตว์เลี้ยงที่มีน้ำหนักเกินหรือเป็นโรคอ้วนถูกแสดงออกด้วยความรู้สึกเชิงบวกหรือเห็นอกเห็นใจถึงแม้ว่าสังคมจะรับรู้ว่าโรคอ้วนนั้นนำไปสู่ปัญหาสุขภาพมากมาย

 

รูป 5 เจ้าของสัตว์อาจมีพฤติกรรมที่ทำให้สุนัขมีการกินอย่างไม่เหมาะสม © Shutterstock

ในการรับมือกับเจ้าของสัตว์ที่ให้อาหารอย่างผิดวิธีโดยเฉพาะเมื่อเจ้าของสัตว์หรือสมาชิกในครอบครัวมีปัญหาน้ำหนักเกินต้องมีการสื่อสารอย่างมีประสิทธิภาพโดยใช้เป็นเครื่องมือในการวินิจฉัยและจูงใจให้เจ้าของปฏิบัติตามแนวทางการรักษาที่จำเป็น คำถามที่เลือกใช้ไม่ควรเป็นคำถามปลายเปิดเช่น”คุณให้อะไรเป็นอาหารสุนัขและบ่อยแค่ไหน” แต่ควรใช้คำถามแบบให้เลือกตอบเพื่อที่จะตีวงให้แคบลงทั้งยังทราบถึงพฤติกรรมของเจ้าของสัตว์เช่น “คุณให้อาหารสุนัขเป็นเวลาหรือว่าใช้การเติมอาหารให้เต็มภาชนะตลอด” “สัตว์กินอาหารแยกหรือว่ากินพร้อมกับสมาชิกในครอบครัว” การสื่อสารเช่นนี้จะทำให้เจ้าของสัตว์เข้าใจว่ามีพฤติกรรมการให้อาหารหลายแบบซึ่งบางวิธีอาจส่งผลในแง่ลบได้ จุดประสงค์ของการสนทนานี้เพื่อให้เจ้าของสัตว์ได้ตระหนักถึงวิธีการที่ตนใช้สร้างความสัมพันธ์กับสัตว์เลี้ยงเพื่อที่จะเข้าใจว่าพฤติกรรมนั้นอาจเป็นสาเหตุของปัญหาและ/หรือมีส่วนทำให้การรักษาไม่ประสบความสำเร็จ

หลังจากที่ได้คำตอบจากเจ้าของสัตว์แล้วควรทวนถามอีกครั้งโดยการใช้ประโยคเช่น “ตามที่ผม/ดิฉันเข้าใจ...” “สรุปคือเจ้าของได้ให้อาหาร…” “จากที่เล่ามาน่าจะ…” และอื่นๆ การทวนข้อมูลจะมีประโยชน์ในการสร้างความร่วมมือกับเจ้าของและทำให้เจ้าของมีส่วนในการเข้าใจถึงปัญหา รวมถึงได้รับโอกาสในการวิเคราะห์จากมุมมองอื่นผ่านตัวเลือกที่สัตวแพทย์แนะนำ การทวนคำถามและข้อมูลยังทำให้ความสัมพันธ์ระหว่างสัตวแพทย์และเจ้าของสัตว์แน่นแฟ้นมากขึ้นเพราะการสรุปข้อมูลเป็นการสื่อถึงความตั้งใจในการเข้าใจถึงปัญหาที่เกิดขึ้นและความพยายามของสัตวแพทย์ในการวินิจฉัย กล่าวคือทำให้ภาพลักษณ์ความเป็นมืออาชีพเด่นชัดมากขึ้นและเจ้าของมองว่าสัตวแพทย์คือเพื่อนที่พยายามช่วยแก้ปัญหา

หากเจ้าของสัตว์เข้าใจได้ว่าสัตว์เลี้ยงของตนที่มีน้ำหนักเกินหรือเป็นโรคอ้วนถือเป็นปัญหาร้ายแรงและเข้าหาสัตวแพทย์เพื่อขอความช่วยเหลือ มักจบลงด้วยการทำตามที่สัตวแพทย์แนะนำ ในทางกลับกันหากเจ้าของสัตว์ไม่เข้าใจว่าสัตว์เลี้ยงของตนมีโอกาสเกิดความเจ็บป่วยจากสภาพที่เป็นอยู่และสัตวแพทย์เป็นผู้ระบุปัญหารวมทั้งแนะนำถึงสิ่งที่ควรกระทำ เจ้าของสัตว์อาจไม่ยินยอมพร้อมใจทำตาม

กลยุทธ์ทางภาษา

ในการที่จะทำให้คำแนะนำในการให้อาหารถูกนำไปปฏิบัติตามอย่างเคร่งครัดจำเป็นต้องเลือกใช้คำให้สละสลวยและมีชั้นเชิง การจัดการให้อาหารสัตว์นั้นถูกกระตุ้นด้วยแรงบันดาลใจ ความต้องการไปถึงเป้าหมาย ความพยายามอยู่ดีกินดี หรือโดยหลักการคือความปรารถนาที่จะรู้สึกดีเหมือนกับพฤติกรรมอื่นๆ ของมนุษย์ คำแนะนำที่เหมาะสม ตรงไปตรงมาและมีเหตุผลอาจไม่เพียงพอต่อการเปลี่ยนพฤติกรรม หลายครั้งจำเป็นต้องใช้การปลุกเร้าอารมณ์ ความรู้สึก และความรู้จักผิดชอบชั่วดีในคนเพื่อสร้างแรงบันดาลใจในการปรับเปลี่ยนพฤติกรรม บางครั้งจำเป็นต้องกระตุ้นในระดับจิตใต้สำนึกเพื่อให้เกิดการเปลี่ยนแปลง จิตใต้สำนึกคือส่วนหนึ่งของมนุษย์ที่ไม่อาจรับรู้หรือมีเหตุผลแต่สร้างความรู้สึกที่ชี้นำการกระทำของคนเช่นเมื่อประสบปัญหาบางอย่างที่ยากจะแก้ไขอาจมีคนที่แก้ไขได้โดยใช้ความรู้สึกที่ไม่มีเหตุผลมารองรับ การกระตุ้นการทำงานของจิตใต้สำนึกอาจจำเป็นในการจัดการกับเจ้าของสัตว์ที่มีสัตว์น้ำหนักเกินหรือเป็นโรคอ้วน การใช้คำอุปมาอุปไมย เรื่องเล่า คำสอนทางจริยธรรมอาจช่วยกระตุ้นความรู้สึกและทำให้ผู้ฟังรับรู้ได้ว่ารูปแบบพฤติกรรมที่กล่าวถึงนั้นดีหรือไม่ดีดังตัวอย่างต่อไปนี้

การใช้คำอุปมาอุปไมย เรื่องเล่า คำสอนทางจริยธรรมอาจช่วยกระตุ้นความรู้สึกและทำให้ผู้ฟังรับรู้ได้ว่ารูปแบบพฤติกรรมที่กล่าวถึงนั้นดีหรือไม่ดี ยกตัวอย่างเช่นการจะสื่อถึงผลของการให้อาหารมากเกินไปสามารถใช้คำอุปมาอุปไมยแต่งเป็นเรื่องสั้นได้ดังนี้
“ลองจินตนาการว่าคุณเป็นเด็กผู้ชายที่กำลังเดินเที่ยวภูเขากับพ่อแม่และเพื่อนๆ คุณมีเป้สะพายที่หลัง หลังจากที่เริ่มเดินไม่นานพ่อหรือแม่ของคุณยื่นหินที่มีสีสวยส่องแสงแวววาว พวกเขาชอบมันมากและนำมันใส่ในเป้หลังของคุณ เมื่อเดินตามทางมาเรื่อยๆ พวกเขาพบกันหินสวยๆเหล่านั้นมากขึ้นและเก็บทุกชิ้นใส่ในเป้หลังของคุณโดยไม่อนุญาตให้คุณเทหินในเป้ทิ้ง คุณรู้สึกอย่างไรหลังจากเดินไปแล้วหลายชั่วโมงและเมื่อหมดวัน การให้อาหารสัตว์มากเกินไปและไม่ถูกเวลาเหมือนกับการเอาของใส่ในเป้ของเด็กผู้ชายนั่นแหละ”

ระเบียบสังคม

การที่จะให้เจ้าของสัตว์ปฏิบัติตามคำแนะนำของสัตวแพทย์ได้นั้นต้องทำให้เกิดความน่าเชื่อถือก่อน หากสัตวแพทย์เข้าใจระเบียบสังคมหลักที่สามารถจูงใจให้ผู้อื่นทำตามได้ ก็จะทำให้เจ้าของมีความร่วมมือทำตามคำแนะนำสัตวแพทย์เพิ่มมากขึ้น

  • ความนิยมชมชอบ ผู้คนมักตอบรับต่อผู้ที่ตนเองชอบได้ง่ายกว่า เรามักชอบคนบางคนด้วยสาเหตุที่ต่างกันไปเช่น อาจมีรูปลักษณ์ที่ดูดี อาจชอบอะไรที่เหมือนกัน เป็นคนที่เคยชมเรา หรืออาจเป็นสมาชิกของกลุ่มเดียวกันเช่นชมรมกีฬา การให้ความสำคัญกับหลัก 4×20 จึงเป็นเรื่องที่ดีในการสร้างความสัมพันธ์เชิงบวกและความชอบ นอกจากนี้ยังรวมถึงการระบุความสนใจของอีกฝ่ายและชมเมื่อเวลาเหมาะสม

  • การตอบแทนกัน เป็นวิธีการแลกเปลี่ยนระหว่างผู้ให้และผู้รับโดยอาจเป็นการกระทำหรือสิ่งของ วิธีการคือให้ของบางสิ่งหรือกระทำการบางอย่างแก่อีกฝ่ายถึงแม้ว่าจะไม่ได้รับการร้องขอ จากนั้นเรียกร้องการตอบแทนในภายหลัง สัตวแพทย์สามารถนำหลักนี้มาใช้โดยการให้ของเล่นเล็กน้อยแก่สัตว์แลกเปลี่ยนกับการที่เจ้าของทำตามคำแนะนำเป็นการตอบแทน ตัวอย่างประโยค “วันนี้หมอได้ให้ของเล่นนี้แก่สัตว์เลี้ยงของคุณเพื่อช่วยในการออกกำลัง”

  • การประนีประนอม อีกวิธีหนึ่งในการยื่นข้อเสนอแก่เจ้าของคือการตั้งต้นจากสิ่งที่สัตวแพทย์ต้องการจากนั้นจึงประนีประนอมร่วมกัน เช่น สัตวแพทย์อาจขอให้เจ้าของสัตว์พาสัตว์เลี้ยงออกกำลังครั้งละ 1 ชั่วโมงอย่างน้อย 3 ครั้งต่อวัน จากนั้นต่อรองยินยอมลดให้เหลือครั้งละ 45 นาที วันละ 2 ครั้งในช่วงแรก

  • ความเห็นชอบจากสังคม คนส่วนมากให้ความสำคัญเกี่ยวกับคำพูดและการกระทำของผู้อื่นในการตัดสินใจที่จะปฏิบัติหรือเชื่อ สัตวแพทย์อาจใช้คำพูดตัวอย่างเช่น “สิ่งที่หมอพูดมามีผลการทดลองยืนยัน” หรือ “มีหลายคนที่นำวิธีนี้ไปใช้แล้วได้ผลดี” (รูป 6)

 

รูป 6 ความเห็นชอบทางสังคมสามารถนำมาใช้เพิ่มความร่วมมือจากเจ้าของสัตว์ได้ การชี้ให้เจ้าของสัตว์เห็นว่าข้อเท็จจริงบางอย่างได้รับการพิสูจน์ทางวิทยาศาสตร์เป็นการเน้นคำแนะนำของสัตวแพทย์ © Franco Favaro

 

  • การให้คำมั่นสัญญาและความสม่ำเสมอ มนุษย์สามารถรับคำร้องขอเพิ่มเติมได้ถึงแม้ว่าจะมีความยากลำบากมากขึ้นตราบใดที่ข้อเรียกร้องมีความสอดคล้องกับเป้าหมายแรกเริ่ม ในกรณีนี้หลังจากที่สัตวแพทย์ได้ให้ข้อแนะนำในการปฏิบัติและเจ้าของสัตว์รับไปทำตามเกิดเป็นคำมั่นสัญญาแล้ว สัตวแพทย์สามารถร้องขอให้ปฏิบัติเพิ่มเติมได้ในการเข้าพบครั้งต่อไปโดยเน้นย้ำว่าข้อเรียกร้องเพิ่มเติมนั้นสอดคล้องกับเป้าหมายเดิม

  • อำนาจตามหน้าที่ ผู้คนมีแนวโน้มที่จะทำตามคำสั่งของผู้มีอำนาจตามหน้าที่ สิ่งที่แสดงถึงอำนาจดังกล่าวได้แก่ คำนำหน้า เครื่องแต่งกาย และสัญลักษณ์ที่สอดคล้องกับอำนาจที่มี เจ้าของสัตว์ต้องรับรู้ได้ทันทีว่าสถานพยาบาลสัตว์และสัตวแพทย์มีองค์ประกอบที่สื่อถึงอำนาจ เช่น สัตวแพทย์ต้องแต่งกายเรียบร้อยและเหมาะสม (รูป 7) บริเวณแผนกต้อนรับต้องเป็นระเบียบเรียบร้อย และต้องมีการจัดแสดงใบแสดงวิทยฐานะหรือความสามารถของบุคลากรที่เด่นชัด

 

รูป 7 สัตวแพทย์ควรแสดงออกถึงอำนาจที่มีผ่านการแต่งกายอย่างเรียบร้อยและเหมาะสม © Shutterstock

สรุป


สัตวแพทย์ต้องจัดการความสัมพันธ์กับเจ้าของสัตว์อย่างระมัดระวังเพื่อให้การเข้าแทรกแซงในกรณีที่สัตว์มีภาวะน้ำหนักเกินหรือเป็นโรคอ้วนประสบความสำเร็จเนื่องจากความร่วมมือจากเจ้าของสัตว์มีส่วนสำคัญต่อผลการรักษามาก สัตวแพทย์ต้องทำให้เจ้าของสัตว์ตระหนักถึงอันตรายของปัญหาที่มาจากความอ้วนโดยเฉพาะถ้าเจ้าของสัตว์หรือสมาชิกในครอบครัวประสบปัญหาเดียวกัน ในการนี้สัตวแพทย์จำเป็นต้องสร้างความประทับใจแรกพบภายในช่วงไม่กี่วินาทีแรกกับเจ้าของสัตว์ทุกคน หากทำได้อย่างถูกต้องจะเกิดความเข้าอกเข้าใจที่จำเป็นในการสร้างความสัมพันธ์ที่แท้จริงในขณะที่ยังคงอำนาจของสัตวแพทย์ไว้ได้ การสื่อสารทั้งแบบที่ใช้คำพูดและไม่ใช้คำพูดต้องเป็นไปอย่างระมัดระวัง สัตวแพทย์ควรถามคำถามและมีคำตอบแบบทางเลือกไว้ให้แก่เจ้าของสัตว์เพื่อที่เจ้าของสัตว์จะได้รับรู้ถึงการให้อาหารสัตว์ที่ไม่ถูกวิธีและนำไปสู่กระบวนการแก้ปัญหา การจูงใจเจ้าของสัตว์อาจใช้ระเบียบสังคมและอำนาจตามหน้าที่ของสัตวแพทย์เข้าช่วยโดยตระหนักเสมอว่าการสื่อสารเป็นสิ่งสำคัญในการทำให้เจ้าของสัตว์ปฏิบัติตามข้อแนะนำ หากเจ้าของสัตว์ไม่เชื่ออาจไม่ปฏิบัติตามคำแนะนำอย่างเต็มที่ ถึงแม้ว่าจะทำได้ยากขอให้ยึดตามคำกล่าวของนักปราชญ์ชาวโรมัน Seneca “We do not confront adversities because they are difficult, instead they are difficult when we do not confront them” หรือ “เราไม่ได้ลำบากจากความยุ่งยากของปัญหา แต่จากความยุ่งยากหากเราไม่จัดการจัดมัน”

 พิเศษสำหรับสัตวแพทย์ไทย

เข้าทำแบบทดสอบเพื่อสะสม VET-CE ได้ที่นี่

ทำแบบทดสอบ VET-CE

 

อ่านเพิ่มเติม

  • Watzlawick P, Beavin JH, Jackson DD. Pragmatics of human communication. New York, Norton 1967.
  • Watzlawick P, Weakland JH, Fisch R. Change. Rome, Astrolabio 1974.
  • Nardone G, Salvini A. Il dialogo strategico. Milan, Ponte alle Grazie 2004.
  • Cialdini RB. Influence: The Psychology of Persuasion, New York, Morrow and Co. 1984.
  • Horwitz D, Mills D, Heath S (eds). BSAVA Manual of Canine and FelineBehavioural Medicine. Gloucester, BSAVA 2002.
  • Askew HR. Treatment of behavior problems in dogs and cats; a guide for thesmall animal veterinarian. (2nd ed.) Oxford, Blackwell Publishing 2003.
  • Vilanova XM. Etología Clínica Veterinaria. Barcelona, Multimédica 2003.
  • Halsberghe C, Heath S, Iracka J, et al. A behavioural approach to canine obesity. Vet Focus – Special Edition Royal Canin 2008.
  • Yaguiyan-Colliard L, Diez M, German A, et al. Tackling obesity in cats. Vet Focus – Special Edition Royal Canin 2008.
  • Béata C, Bowen J, Fatjó J, et al. How to detect and manage anxiety in the cat. Vet Focus – Special Edition Royal Canin 2009.
  • Linder D, Mueller M. Pet obesity management: Beyond nutrition (2014). Veterinary Clinics of North America – Small Animal Practice.

 

แหล่งอ้างอิง

  1. German AJ, Holden SL, Bissot T, et al. Dietary energy restriction and successful weight loss in obese client-owned dogs. J Vet Intern Med 2007;21:1174-1180.
Franco Favaro

Franco Favaro

Franco Favaro, Center for Dog Behavioral Sciences (CSC), Legnaro, Italy อ่านเพิ่มเติม

Serena Adamelli

Serena Adamelli

Serena Adamelli, Center for Dog Behavioral Sciences (CSC), Legnaro, Italy อ่านเพิ่มเติม

บทความอื่นๆ ในประเด็นนี้

หมายเลขหัวข้อ 24.3 เผยแพร่แล้ว 05/09/2022

การคำนวณปริมาณพลังงานในอาหารสัตว์

สาเหตุที่ปริมาณพลังงานในอาหารสัตว์มีความสำคัญเป็นเพราะ...

โดย Richard Butterwick

หมายเลขหัวข้อ 24.3 เผยแพร่แล้ว 16/06/2022

คำถามที่มักพบได้บ่อยเกี่ยวกับอาหารสัตว์

สัตวแพทย์และบุคลากรที่ปฏิบัติงานในสถานพยาบาลสัตว์มักพบคำถามหรือข้อคิดเห็นเกี่ยวกับอาหารสัตว์จากเจ้าของสัตว์เลี้ยงอยู่บ่อยครั้ง...

โดย Caitlin Grant

หมายเลขหัวข้อ 24.3 เผยแพร่แล้ว 15/04/2022

การคำนวณปริมาณพลังงานในอาหารสัตว์

สาเหตุที่ปริมาณพลังงานในอาหารสัตว์มีความสำคัญเป็นเพราะ...

โดย Richard Butterwick

หมายเลขหัวข้อ 24.3 เผยแพร่แล้ว 20/12/2021

ความเจ็บป่วยที่เกิดร่วมกับภาวะน้ำหนักเกินและโรคอ้วนในสุนัขและแมว

โรคอ้วนเป็นภาวะทุพโภชนาการที่สำคัญในสุนัขและแมวที่เป็นสัตว์เลี้ยง มีรายงานว่า...

โดย Emi Kate Saito