อาการเป็นลมหมดสติในแมว

บทนำ (introduction)

อาการเป็นลมหมดสติหรืออาการหน้ามืดนั้นหมายถึงการสูญเสียความรู้สึกตัวอย่างฉับพลัน คาดไม่ถึง และไม่ได้ถูกกระตุ้นด้วยสิ่งใดใดจากนั้นจึงค่อยๆฟื้นคืนสติได้เอง แมวที่มีอาการนี้มักจะสูญเสียการควบคุมการทรงตัวและล้มลงกับพื้นโดยไม่มีการตอบสนองใดๆในช่วงที่มีอาการเป็นลมหมดสติ อย่างไรก็ตามอาการเป็นลมหมดสตินั้นก็เป็นอาการที่เกิดขึ้นเพียงชั่วคราวไม่กี่วินาที เพราะแมวจะค่อยๆฟื้นตัวได้เองอย่างสมบูรณ์ อาการเป็นลมหมดสติในมนุษย์อาจมีอาการใจสั่น วิงเวียนศีรษะ หน้ามืด เหงื่อออก คลื่นไส้ หรือแม้แต่มีการมองเห็นที่ผิดปกติ แต่สัตว์ไม่สามารถบอกอาการต่างๆเหล่านี้ได้ เพราะฉะนั้นจึงไม่มีรายงานอาการเหล่านี้ในแมวที่มีอาการเป็นลมหมดสติ แต่ก็มีเจ้าของสัตว์บางคนที่แจ้งว่าแมวของพวกเขาส่งเสียงร้องหรือครวญครางก่อนจะมีอาการเป็นลมหมดสติเช่นกัน อาการเป็นลมหมดสติมักทำให้เจ้าของนึกถึงการเสียชีวิตอย่างฉับพลัน และผู้ที่เห็นเหตุการณ์มักจะมีความกังวลเป็นอย่างมากซึ่งคล้ายคลึงกับเวลาที่พ่อแม่ทุกข์ใจเมื่อเห็นลูกเป็นลม เพราะพวกเขาเหล่านั้นจะรู้สึกไม่ปลอดภัยและวิตกกังวลเนื่องจากไม่สามารถช่วยเหลือคนที่พวกเขารักได้ นอกจากนี้แมวที่เคยมีประวัติเป็นลมหมดสตินั้นจะมีความเสี่ยงในการเสียชีวิตอย่างฉับพลันสูงขึ้น 1 แมวบางตัวอาจแสดงอาการไม่รุนแรงและมีสัญญาณแสดง “อาการจะเป็นลม (pre-syncope or lipothymia)” ซึ่งได้แก่ การล้มตัว อาการอ่อนแรง หรือการเดินไม่มั่นคงโดยไม่ได้สูญเสียความรู้สึกตัว อย่างไรก็ตามแนวทางการวินิจฉัยและวิธีจัดการทางคลินิกของอาการดังกล่าวนั้นควรเป็นแบบเดียวกับที่ใช้ในการวินิจฉัยและรักษาอาการเป็นลมหมดสติแบบสมบูรณ์

สาเหตุ (etiology)

ถึงแม้ว่าจะมีหลายภาวะที่สามารถโน้มนำให้เกิดอาการเป็นลมหมดสติได้ แต่ท้ายที่สุดแล้วก็คือเป็นผลมาจากการขาดเลือดไปเลี้ยงสมองชั่วคราว (transient global cerebral hypoperfusion) ในมนุษย์นั้นมักไม่คำนึงถึงสาเหตุที่แท้จริงของอาการเป็นลมหมดสติเพราะการขาดเลือดไปเลี้ยงที่สมองอย่างกระทันหันเป็นเวลา 6-8 วินาทีและ/หรือการลดลงของความดันโลหิตขณะหัวใจบีบตัว (systolic blood pressure) ถึงหรือน้อยกว่า 60 มิลลิเมตรปรอทนั้นก็เพียงพอที่จะทำให้เกิดอาการเป็นลมหมดสติได้ 2 ไม่มีเกณฑ์ค่าวิกฤติทางสรีรวิทยา (Critical physiological values) ใดที่สามารถกระตุ้นให้แมวมีอาการเป็นลมหมดสติได้ แต่ก็ไม่ใช่เรื่องเกินจริงที่จะเชื่อว่าอาจคล้ายคลึงกับรายงานที่มีในคน

อาการเป็นลมหมดสติในแมวมักเกี่ยวข้องกับภาวะหัวใจและหลอดเลือดชนิดปฐมภูมิ (primary cardiovascular conditions) แม้ว่าความผิดปกติบางอย่างที่ไม่ใช่โรคหัวใจและหลอดเลือดจะอยู่ในรายการการวินิจฉัยแยกโรคด้วยก็ตาม อย่างไรก็ตามสาเหตุของการเป็นลมหมดสติในแมวนั้นไม่ได้ถูกอธิบายเหมือนกับอาการเป็นลมหมดสติปกติในคนซึ่งมีสาเหตุมาจากการเปลี่ยนท่าหรือการอยู่ในท่านั่ง/ยืนเป็นเวลานาน (orthostatic cause) ความผิดปกติของกระบวนการย่อยสลายในร่างกาย (metabolic cause) และความผิดปกติด้านจิตใจ (psychological cause) ภาวะหลอดเลือดแดงขยายตัวจากการกระทำของสัตวแพทย์ (iatrogenic arterial dilation) อาจเกิดขึ้นหลังจากการให้ยาที่โน้มนำให้เกิดการขยายตัวของหลอดเลือด (vasodilation) เช่น nitroprusside acepromazine หรือ amlodipine ความผิดปกติทั้งหมดที่ระบุไว้ข้างต้นสามารถกระตุ้นให้เกิดภาวะขาดเลือดไปเลี้ยงสมองและนำไปสู่การสูญเสียความรู้สึกตัวได้ ตารางที่ 1 ด้านล่างเป็นการสรุปสาเหตุที่เป็นไปได้ของอาการเป็นลมหมดสติที่ถูกรายงานไว้

ตารางที่ 1 สาเหตุที่เป็นไปได้ของอาการเป็นลมหมดสติในแมว

* - ไม่แน่ใจว่าสิ่งนี้เกิดขึ้นในแมวหรือไม่

ในเอกสารทางสัตวแพทย์ รายงานกรณีที่แมวเป็นลมหมดสตินั้นมีความสัมพันธ์กับการเปลี่ยนแปลงทางพยาธิวิทยาของอัตราการเต้นของหัวใจ เช่น ภาวะหัวใจเต้นช้ากว่าปกติเป็นเวลานานเนื่องจาก sinus arrest 3 หรือ paroxysmal atrio-ventricular (AV) block ร่วมกับ ventricular standstill 4.อาการเป็นลมหมดสติในแมวยังมีรายงานว่าพบร่วมกับภาวะหัวใจเต้นเร็วแบบ paroxysmal ventricular (VT) 5,6 หรือ supraventricular (SVT) tachycardia 7 มีการอธิบายการชักแบบบาดทะยัก (tetanic seizure) ไว้ว่าอาจเกี่ยวข้องกับ paroxysmal atrial tachycardia ในแมวพันธุ์เปอร์เซีย แต่ก็ยังไม่ได้มีการยืนยันความสัมพันธ์ระหว่างอาการเป็นลมหมดสติกับภาวะหัวใจเต้นเร็วในกรณีนี้ 8 รายงานอาการเป็นลมหมดสติอื่นๆในแมวเกี่ยวข้องกับการอุดกั้นการไหลเวียนเลือดจากหัวใจห้องล่างขวา (right outflow obstruction) แบบทุติยภูมิซึ่งเป็นผลมาจากโรคพยาธิหนอนหัวใจ 9 การเพิ่มความดันภายในช่องอกและช่องท้องส่งผลให้อัตราการไหลของเลือดกลับสู่หัวใจ (venous return) ลดลงในระหว่างการขับถ่าย (อาการเป็นลมหมดสติเฉพาะสถานการณ์ (situational syncope) 10 ภาวะหลอดเลือดแดงใหญ่ฉีกขาด (aortic dissecting aneurysm) ที่ทำให้ความดันโลหิตจากหลอดเลือดแดงสูง (systemic arterial hypertension) 11 และความผิดปกติของหัวใจแต่กำเนิด (congenital cardiac defects) 12 โดยเท่าที่ผู้เขียนทราบในเอกสารทางสัตวแพทย์ยังไม่ปรากฎรายงานยืนยันอาการเป็นลมหมดสติในแมวจากสาเหตุหลอดเลือดและประสาทเวกัส (vasovagal (neurocardiogenic) syncope) ซึ่งเป็นหนึ่งในสาเหตุที่พบได้บ่อยที่สุดของอาการเป็นลมหมดสติในมนุษย์ แม้ว่าผู้เขียนจะเคยเจอและได้บันทึกเคสสัตว์ป่วยที่ได้รับการวินิจฉัยว่ามีอาการเป็นลมหมดสติจากสาเหตุนี้ไว้ในช่วงที่ทำงานคลินิกบ้างก็ตาม

พยาธิสรีรวิทยา (Pathophysiology)

สมองต้องการให้เลือดเข้ามาเลี้ยงอย่างสม่ำเสมอและเพียงพอเพื่อให้ทำงานได้อย่างปกติ การลดลงหรือหยุดชะงักอย่างมีนัยสำคัญแม้จะเพียงไม่กี่วินาทีก็สามารถนำไปสู่อาการเป็นลมหมดสติได้ การไหลเวียนของเลือดในสมอง (cerebral blood flow) นั้นได้รับการดูแลโดยกลไกต่างๆภายในร่างกายที่มีผลต่อความดันโลหิตหลอดเลือดแดง (arterial blood pressure; BP) ซึ่งเป็นผลมาจากการนำปริมาตรเลือดส่งออกจากหัวใจต่อนาที (cardiac output; CO) คูณกับความต้านทานรวมของหลอดเลือดส่วนปลาย (total peripheral resistance; TPR) (คือ BP = CO x TPR) ในทางกลับกันปริมาตรเลือดส่งออกจากหัวใจต่อนาทีหรือ CO จะถูกกำหนดโดยปริมาตรของเลือดส่งออกจากหัวใจต่อการบีบตัวหนึ่งครั้ง (stroke volume; SV) คูณกับอัตราการเต้นของหัวใจ (heart rate; HR) (คือ CO = SV x HR) ดังนั้นการเปลี่ยนแปลงของทั้ง SV, HR หรือ TPR ก็ล้วนส่งผลต่อความดันโลหิตหลอดเลือดแดงทั้งสิ้นและท้ายที่สุดก็คือส่งผลต่อการไหลเวียนของเลือดในสมอง

ภาวะหัวใจเต้นเร็วกว่าปกติและภาวะหัวใจเต้นช้ากว่าปกติ (tachycardia and bradycardia)

ความผันแปรทางสรีรวิทยาของอัตราการเต้นของหัวใจนั้นมีผลต่อ CO เพียงเล็กน้อย โดยเมื่อมีอัตราการเต้นของหัวใจเพิ่มมากขึ้น ปริมาตรของเลือดส่งออกจากหัวใจต่อการบีบตัวหนึ่งครั้ง (stroke volume) ก็จะลดลงเนื่องจากช่วงหัวใจคลายตัว (diastolic interval) สั้นลงทำให้มีเวลาในการเติมเลือดในหัวใจห้องล่าง (ventricular filling) น้อยลง ดังนั้นปริมาตรของเลือดที่ส่งออกจากหัวใจเมื่อมีการหดตัวจึงน้อยลงด้วย แต่ในทางกลับกันการลดลงของอัตราการเต้นของหัวใจในทางสรีรวิทยามักจะมาพร้อมกับช่วงหัวใจคลายตัวที่นานขึ้นและเกี่ยวข้องกับการเติมเลือดในหัวใจห้องล่าง ทำให้ปริมาตรเลือดส่งออกจากหัวใจต่อการบีบตัวหนึ่งครั้งนั้นเพิ่มขึ้นด้วย อย่างไรก็ตามเมื่อการเปลี่ยนแปลงของอัตราการเต้นของหัวใจกลายเป็นพยาธิสภาพ (เช่น ภาวะหัวใจเต้นเร็วกว่าปกติและภาวะหัวใจเต้นช้ากว่าปกติ) ทั้ง 2 ภาวะที่กล่าวถึงในข้างต้นจะทำให้ CO ลดลงอย่างมาก ภาวะหัวใจเต้นเร็วกว่าปกติมากๆอย่างต่อเนื่องสามารถลดช่วงหัวใจคลายตัวจนถึงจุดที่ปริมาตรเลือดส่งออกจากหัวใจต่อการบีบตัวหนึ่งครั้งได้รับผลกระทบอย่างรุนแรง ในขณะที่ภาวะหัวใจเต้นช้ากว่าปกติแม้ว่าจะเพิ่มการเติมเลือดในหัวใจห้องล่างแต่ก็ทำให้ CO ลดลงได้เช่นเดียวกัน (รูปภาพที่ 1) ตัวอย่างอาการเป็นลมหมดสติที่เกิดจากภาวะหัวใจเต้นเร็วกว่าปกติและหัวใจเต้นช้ากว่าปกติได้ถูกรายงานไว้ในรูปภาพที่ 2 และ 3 ตามลำดับ

a

b

c

รูปภาพที่ 2 แมวพันธุ์ Devon Rex เพศผู้ทำหมันแล้ว อายุ 9 ปี มีประวัติเป็นลมต่อเนื่องมาอย่างยาวนาน โดยจะแสดงอาการเป็นลมหมดสติทุก 3-4 เดือน การวินิจฉัยด้วยผลตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจขณะพักและการใช้เครื่องบันทึกคลื่นไฟฟ้าหัวใจ 24 ชั่วโมง (Holter) ร่วมกับการถ่ายภาพรังสีช่องอกและตรวจหัวใจด้วยเครื่องสะท้อนเสียงความถี่สูง (echocardiograms) นั้นไม่สามารถสรุปได้ ดังนั้นจึงพิจารณาใช้อุปกรณ์บันทึกคลื่นไฟฟ้าหัวใจแบบฝังไว้ใต้ผิวหนัง (implantable loop recorder) (a) ที่บริเวณด้านซ้ายของทรวงอกเพื่อให้สามารถติดตามคลื่นไฟฟ้าหัวใจได้อย่างต่อเนื่อง (b) หลังจากนั้นไม่กี่สัปดาห์แมวมีอาการเป็นลมหมดสติอีกครั้งแต่ผู้ดูแลสัตว์สามารถใช้อุปกรณ์กระตุ้นสัตว์ป่วยได้ การติดตามคลื่นไฟฟ้าหัวใจระหว่างเหตุการณ์เป็นลมแสดงผลให้เห็นอย่างรวดเร็วว่ามีภาวะ supraventricular tachycardia (SVT) ที่ 430 ครั้งต่อนาที (หัวลูกศรสีดำ) (c) ต่อมาแมวได้รับการรักษาด้วยยา sotalol (ขนาดยา 10 มก. ทางการกิน วันละ 2 ครั้ง) และไม่พบอาการเป็นลมหมดสติอีก

© Luca Ferasin

การอุดกั้นการไหลเวียนเลือด (outflow obstruction)

กลไกทางพยาธิสรีรวิทยาของการเป็นลมหมดสติที่เกิดจากการอุดกั้นการไหลเวียนเลือดนั้นสามารถอธิบายได้ง่าย เนื่องจากภาวะทางคลินิกใดใดก็ตามที่ลด SV ลงอย่างมีนัยสำคัญจะทำให้ CO ลดลง ความผิดปกติแต่กำเนิด (congenital abnormalities) เช่น โรคลิ้นหัวใจเอออร์ติกตีบ (aortic stenosis) และโรคลิ้นหัวใจพัลโมนิกตีบ (pulmonic stenosis) อาจะทำให้เกิดการอุดกั้นการไหลเวียนเลือดจากหัวใจห้องล่างซ้ายและขวาตามลำดับ โดยมักพบว่าสัตว์จะมีภาวะเหนื่อยง่ายและฟื้นตัวช้าจากการออกกำลัง (exercise intolerance) รวมถึงอาการเป็นลมหมดสติ อย่างไรก็ตามการอุดกั้นการไหลเวียนเลือดรูปแบบที่สามารถพบได้บ่อยที่สุดในแมวก็คือภาวะการอุดกั้นของทางเดินกระแสเลือดของหัวใจห้องล่างซ้ายอันเป็นผลจากการเคลื่อนที่ของลิ้นหัวใจไมทรัลมาทางด้านหน้าในช่วง systole (dynamic left ventricular outflow tract obstruction secondary to systolic anterior motion (SAM) of the mitral valve) ซึ่งมักจะพบร่วมกับโรคกล้ามเนื้อหัวใจหนาผิดปกติ (HCM) 13 แต่ความผิดนี้ก็สามารถพบเห็นได้ในกรณีที่ไม่มีภาวะหัวใจห้องล่างซ้ายหนาตัว (left ventricular hypertrophy (LVH)) ได้เช่นเดียวกัน 14 อย่างไรก็ตามอาการเป็นลมหมดสติในแมวจาก SAM นั้นพบได้ไม่บ่อย ซึ่งแตกต่างจากในมนุษย์ที่มักพบอาการเป็นลมในผู้ที่มีภาวะ SAM รุนแรง โดยจะมีภาวะ LVH ร่วมด้วยหรือไม่ก็ได้ 15,16 ภาวะการอุดกั้นของทางเดินกระแสเลือดของหัวใจห้องล่างขวา (dynamic right ventricular outflow tract obstruction (DRVOTO)) นั้นก็เป็นอีกหนึ่งภาวะที่พบได้บ่อยในแมวแต่ดูเหมือนจะไม่เป็นอันตราย 17,18 และไม่เกี่ยวข้องกับอาการเป็นลมหมดสติ อาการเป็นลมหมดสติที่เป็นผลมาจากการอุดกั้นการไหลเวียนเลือดในแมวนั้นยังพบได้ในกรณีที่เป็นโรคพยาธิหนอนหัวใจ 9 และโรคลิ้นหัวใจเอออร์ติกตีบรุนแรง (severe aortic stenosis) (รูปภาพที่ 4)

a

b

c

d

e

f

รูปภาพที่ 4 แมวพันธุ์ Bengal เพศเมีย อายุ 3 ปี มีประวัติเป็นลมหมดสติหลังจากตื่นเต้นระหว่างเล่น แมวได้รับการวินิจฉัยว่าเป็นโรคลิ้นหัวใจเอออร์ติกตีบรุนแรง (severe aortic stenosis) (ความดัน pressure gradient 118 มิลลิเมตรปรอท) ทำให้หัวใจห้องล่างซ้ายมีการหนาตัวขึ้นแบบ concentric hypertrophy และเกิดภาวะหัวใจห้องซ้ายล้มเหลว (left-sided congestive heart failure) ภาพที่ได้จากการตรวจหัวใจด้วยเครื่องสะท้อนเสียงความถี่สูง (echocardiographic images) จากมุม right parasternal views in long axis จะมองเห็นหัวใจ 5 ห้องซึ่งได้แก่หัวใจทั้ง 4 ห้องและ ventricular outflow tract/ascending aorta (a) มุม right parasternal views in short axis ที่ระดับกล้ามเนื้อ papillary (b) และที่ระดับฐานของหัวใจ (c และ d) ภาพทั้งหมดนี้แสดงให้เห็นว่าหัวใจห้องล่างซ้ายมีการหนาตัวแบบ concentric hypertrophy (left ventricular concentric hypertrophy (LVH)), หัวใจห้องบนซ้ายขยายใหญ่ (left atrial dilation (LAD)) และแผ่นลิ้นหัวใจเอออร์ติกหนาตัวและเชื่อมกันบางส่วน (thickened and partially fused aortic valve cusps (Ao)) ซึ่งบ่งบอกถึงรอยโรคตีบตัน (stenotic lesion) ภาพ E และ F เป็นภาพที่ได้จากการทำบอลลูนขยายลิ้นหัวใจโดยการอาศัยฟลูโอโรสโคปี้ (fluoroscopic guidance during balloon valvuloplasty) เพื่อบรรเทาความรุนแรงของภาวะลิ้นหัวใจเอออร์ติกตีบ บริเวณที่มีการตีบตันจะพบเห็นได้เด่นชัดจากการถ่ายภาพรังสีหลอดเลือดแบบเลือกเฉพาะ (selective angiography) (e, หัวลูกศรสีขาว) ภาพในขณะที่บอลลูนพองตัว (f, ลูกศรสีขาว) แสดงให้เห็นถึงการขยายลิ้นหัวใจที่ตีบประสบความสำเร็จ

© Luca Ferasin

โรคกล้ามเนื้อหัวใจ (myocardial disease)

โรคกล้ามเนื้อหัวใจ เช่น ภาวะกล้ามเนื้อหัวใจหนาผิดปกติ (HCM) หรือภาวะที่หัวใจห้องล่างขวาขยายขนาดแบบรุนแรงส่งผลให้การบีบตัวของหัวใจห้องล่างขวาผิดปกติ (arrhythmogenic right ventricular cardiomyopathy (ARVC)) นั้นสามารถทำให้เกิดอาการเป็นลมหมดสติที่มาจากสาเหตุโรคหัวใจ (cardiac syncope) ได้ทั้งในคนและแมว 1,13,19 แม้ว่าภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ (cardiac arrhythmias) ในโรคกล้ามเนื้อหัวใจนั้นอาจมีบทบาทสำคัญในการเริ่มแสดงอาการเป็นลมหมดสติ แต่สัตวแพทย์ก็ควรคำนึงถึงกล้ามเนื้อหัวใจที่ทำงานล้มเหลวด้วย ยกตัวอย่างเช่น ในสัตว์ป่วย HCM ที่เติมเลือดเข้าสู่หัวใจห้องล่างซ้ายได้ลดลงรวมถึงการหดตัวของกล้ามเนื้อหัวใจก็แย่ลงจากภาวะกล้ามเนื้อหัวใจหนาตัว ความไม่เป็นระเบียบเป็นของเส้นใยของเซลล์กล้ามเนื้อ กล้ามเนื้อหัวใจมีรอยแผลเป็นและมีพังผืดแทรก ซึ่งทั้งหมดนี้มีผลอย่างรุนแรงต่อ CO ทำให้การไหลเวียนของเลือดไปยังหลอดเลือดหัวใจ (coronary vessels) (และส่วนอื่นๆของร่างกาย) ลดลง และเกิดภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดหรือภาวะกล้ามเนื้อหัวใจตาย (myocardial infarctions) ได้ ส่วนในกรณีสัตว์ป่วย ARVC จะมีไขมันและเส้นใยเข้าไปแทนที่กล้ามเนื้อหัวใจห้องล่างขวา (fibro-fatty replacement of the right ventricle) ทำให้เกิดการขยายขนาดของหัวใจห้องล่างขวาและเกิดภาวะผนังหัวใจโป่งพอง (ventricular aneurysm) จนทำให้หัวใจมีความสามารถในการหดตัวหรือสูบฉีดเลือดลดลงกว่าปกติอย่างมีนัยสำคัญ และทำให้ CO ลดลงตามมาได้ ในทำนองเดียวกันโรคหัวใจระยะสุดท้ายทั้งหมดจะมาพร้อมกับความผิดปกติของการทำงานของกล้ามเนื้อหัวใจในท้ายที่สุด ส่งผลให้การหดตัวของหัวใจลดลงและ CO ลดลงตามลำดับ

อาการเป็นลมหมดสติจากภาวะระบบประสาทอัตโนมัติทำงานผิดปกติ (neurally mediated syncope)

อาการเป็นลมหมดสติประเภทนี้เป็นประเภทที่พบได้บ่อยที่สุดในคน โดยสามารถพบได้ประมาณร้อยละ 45 ของผู้ป่วย 20 ราย 20 แต่พบได้ไม่บ่อยนักในแมว ทั้งนี้อาการเป็นลมประเภทนี้ยังแบ่งออกเป็นอาการเป็นลมหมดสติจากหลอดเลือดและประสาทเวกัส (vasovagal) อาการเป็นลมหมดสติเฉพาะสถานการณ์ (situational) หรืออาการเป็นลมหมดสติจากการกระตุ้นคาโรติดไซนัส (carotid sinus hypersensitivity) พยาธิสรีรวิทยาของอาการเป็นลมหมดสติจากภาวะระบบประสาทอัตโนมัติทำงานผิดปกตินั้นค่อนข้างซับซ้อน และมีสาเหตุมาจากการเพิ่มการทำงานของระบบประสาทซิมพาเทติก (increased sympathetic tone) ทำให้เกิดการกระตุ้น cardiac mechanoreceptors แล้วส่งผลให้กล้ามเนื้อหัวใจห้องใจห้องล่างเกิดการบีบตัวอย่างรุนแรง หรือเกิดการกระตุ้น C-fibers ภายหลังจากการเกิดภาวะกล้ามเนื้อหัวใจมีเลือดไปเลี้ยงไม่พอและกลับมามีเลือดเลี้ยงใหม่ (myocardial ischemia and reperfusion) การกระตุ้นตัวรับ (receptors) เหล่านี้จะทำให้การทำงานทางระบบประสาทซิมพาเทติกลดลงอย่างกระทันหันและกระตุ้นการงานของระบบประสาทพาราซิมพาเทติกไปพร้อมกัน ทำให้เกิดการขยายตัวของหลอดเลือด (vasodilation) และภาวะหัวใจเต้นช้ากว่าปกติ (bradycardia) ซึ่งจะทำให้ความดันตกลง (hypotension) อย่างรวดเร็ว 21 ตัวอย่างของอาการเป็นลมหมดสติจากหลอดเลือดและประสาทเวกัสในแมวนั้นได้แสดงไว้ในรูปภาพที่ 5

มีรายงานอาการเป็นลมหมดสติเฉพาะสถานการณ์ (situational syncope) ในแมวหลังถ่ายอุจจาระ 10 โดยกลไกการเกิดน่าจะเกี่ยวข้องกับความดันในช่องอกและช่องท้องที่เพิ่มขึ้นระหว่างการเบ่งถ่ายอุจจาระ ซึ่งมีแนวโน้มที่จะลดการไหลกลับของเลือดดำ (venous return) และทำให้ SV กับ CO ลดลงตามมา แมวตัวนี้มีประวัติว่าเบ่งหรือเกร็งก่อนที่จะมีอาการเป็นลมหมดสติซึ่งก็อาจจะไปกระตุ้น tension receptors ที่ผนังลำไส้ส่งผลให้เกิดภาวะความดันต่ำอย่างฉับพลัน (sudden hypotension) และภาวะหัวใจเต้นช้ากว่าปกติ (bradycardia) ในคนที่มีอาการเป็นลมหมดสติเฉพาะสถานการณ์นั้นมักพบเห็นได้ในระหว่างหรือหลังขับปัสสาวะ ถ่ายอุจจาระ ไอ หรือกลืนน้ำลายทันที ซึ่งเกิดด้วยกลไกที่คล้ายคลึงกับที่กล่าวไปในข้างต้น

a

b

รูปภาพที่ 5a และ b แมวพันธุ์ domestic shorthair เพศผู้ทำหมันแล้ว อายุ 5 ปี มีอาการเป็นลมหมดสติ โดยเจ้าของสังเกตพบว่ามักแสดงอาการในช่วงเครียดหรือตื่นเต้น เช่น สู้กับแมวตัวอื่นในสวน แมวมีอาการเป็นๆหายๆทุก 3-4 สัปดาห์และถูกส่งตัวไปที่โรงพยาบาลเพื่อตรวจระบบประสาทซึ่งในเบื้องต้นพบว่าระบบประสาททำงานได้อย่างปกติ สัตวแพทย์จึงได้ขอตรวจหัวใจเพิ่มเติม ผลตรวจหัวใจด้วยเครื่องสะท้อนเสียงความถี่สูงนั้นก็ไม่พบความผิดปกติใดยกเว้นภาวะการอุดกั้นของทางเดินกระแสเลือดของหัวใจห้องล่างซ้าย (LVOTO) อันเป็นผลจากการเคลื่อนที่ของลิ้นหัวใจไมทรัลมาทางด้านหน้าในช่วง systole (SAM) ผลตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจพบว่ามีคลื่นไฟฟ้าหัวใจปกติด้วยอัตราการเต้นของหัวใจ 180 ครั้งต่อนาที เครื่องบันทึกคลื่นไฟฟ้าหัวใจ 24 ชั่วโมง (Holter) ไม่สามารถบันทึกความผิดปกติใดได้ ระบุได้เพียงว่ามีคลื่นไฟฟ้าหัวใจปกติและค่าเฉลี่ยอัตราการเต้นของหัวใจต่อวันจะอยู่ที่ 166 ครั้งต่อนาที (ช่วงระหว่าง 88-244 ครั้งต่อนาที) อย่างไรก็ตามไม่พบอาการเป็นลมหมดสติในระหว่างที่ใช้เครื่องบันทึกนี้ การรักษาด้วยการสั่งใช้ยาแบบคาดการณ์ล่วงหน้า (empiric treatment) ด้วยยา atenolol (6.25 มิลลิกรัม ทางการกิน วันละ 1 ครั้ง) นั้นไม่พบการตอบสนองอย่างมีนัยสำคัญ สัตวแพทย์จึงมีการปรับขนาดยาขึ้นเป็น 6.25 มิลลิกรัม ทางการกิน วันละ 2 ครั้ง พบว่าแมวมีอาการเป็นลมหมดสติบ่อยขึ้น จึงตัดสินใจทำการผ่าตัดฝังเครื่องบันทึกการเต้นของหัวใจชนิดฝัง (implantable loop recorder; ILR) เข้าชั้นใต้ผิวหนังทางด้านซ้ายของทรวงอกเพื่อให้ติดตามคลื่นไฟฟ้าหัวใจได้อย่างต่อเนื่อง

© Luca Ferasin

วินิจฉัย (Diagnosis)

ธรรมชาติของอาการเป็นลมหมดสติที่เกิดเพียงชั่วครั้งชั่วคราวและสามารถหายได้เองนั้นถือเป็นความท้าทายในการวินิจฉัยอย่างแท้จริง โดยในมนุษย์ที่ไม่เคยมีประวัติเรื่องความผิดปกติของอาการแสดงทางคลินิกหรือความผิดปกติจากการตรวจร่างกายมาก่อนนั้นพบว่าประมาณร้อยละ 50 ของกรณีทั้งหมดอาจไม่สามารถทำการวินิจฉัยได้ 22 ซึ่งมีการรายงานตัวเลขที่คล้ายกันนี้ในการปฏิบัติทางสัตว์เล็ก (small animal practice) เพราะฉะนั้นการทำความเข้าใจเกี่ยวกับประสิทธิภาพและประโยชน์ของเครื่องมือต่างๆที่จะช่วยในการวินิจฉัยอาการเป็นลมหมดสติให้ได้อย่างดีเยี่ยมนั้นจะช่วยให้สัตวแพทย์สามารถดำเนินการจัดการอย่างเหมาะสมได้อย่างทันท่วงทีและมีประสิทธิภาพ ในความเป็นจริงการเลือกการทดสอบตามลำดับที่ไม่ถูกต้องอาจส่งผลให้ผลการวินิจฉัยไม่ดีและเกิดค่าใช้จ่ายที่ไม่จำเป็น นอกจากนี้การวินิจฉัยที่ล่าช้าอาจทำให้สัตว์ป่วยมีโอกาสเสียชีวิตอย่างเฉียบพลันได้ 23 การรวบรวมประวัติของสัตว์ป่วยอย่างละเอียดถี่ถ้วนและสม่ำเสมอเป็นพื้นฐาน รวมถึงการตั้งคำถามอย่างเหมาะสมจะช่วยให้สัตวแพทย์ทราบว่าสัตว์ป่วยนั้นมีอาการเป็นลมหมดสติจริงหรือไม่ ซึ่งปกติแล้วเจ้าของแมวมักจะแจ้งถึงเหตุการณ์ที่แมวทรุดหรือฟุบลงไป (collapse) และอธิบายค่อนข้างคลุมเครือ ดังนั้นสัตวแพทย์ควรพิจารณาว่าเหตุการณ์ที่เจ้าของอธิบายมานั้นเกิดพร้อมกับการสูญเสียสติชั่วคราวหรือไม่ โดยอาการเป็นลมหมดสตินั้นควรมีลักษณะเฉพาะ ได้แก่ เริ่มแสดงอาการอย่างรวดเร็ว ระยะเวลาสั้นๆ (โดยทั่วไปไม่เกิน 20 วินาที) และฟื้นคืนสติกลับมาได้เองอย่างสมบูรณ์ แม้ว่าอาการสับสนชั่วคราวอาจสังเกตเห็นได้เป็นเวลาหลายนาทีในบางกรณีก็ตาม ข้อมูลที่ได้รับจากเจ้าของแมวควรรวมไปถึงประวัติโรคหัวใจหรือยาที่อาจกระตุ้นให้เกิดภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ (arrhytmias) หรือความดันโลหิตต่ำ (hypotension) จำนวนครั้งและความถี่ของอาการ (โดยละเอียด) การระบุปัจจัยที่เกี่ยวข้องหรือเป็นตัวกระตุ้นซึ่งมักจะเกิดก่อนหรือเกิดในขณะที่มีอาการเป็นลมหมดสติ โดยควรซักให้ได้คำอธิบายของกิจกรรมทางกายภาพ (physical activity) อย่างละเอียด ช่วงเวลาที่ทำกิจกรรม สภาพแวดล้อม ระดับความตื่นเต้น ฯลฯ สิ่งที่สำคัญคือต้องระบุประเภทและระยะเวลาของเหตุการณ์อย่างแม่นยำ และถ้าเป็นไปได้ควรถามถึงสีของเยื่อเมือกและการเต้นของหัวใจในระหว่างที่มีอาการ หากสัตว์แสดงอาการเซื่องซึม มีภาวะสับสนงุนงงหรือการเปลี่ยนแปลงทางพฤติกรรมหลังจากมีอาการทรุดลง รวมถึงมีน้ำลายฟูมปาก หมดสติอยู่นานกว่า 2-3 นาทีหรือไม่มีภาวะเยื่อเมือกซีดหรือม่วง (pale or cyanotic mucosa) ก็มีโอกาสที่จะเป็นภาวะชัก (seizure) หรือมีอาการที่เกี่ยวข้องระบบประสาทมากกว่าอาการเป็นลมหมดสติ อย่างไรก็ตามสัตว์ป่วยที่มีอาการเป็นลมหมดสติเป็นเวลานานอาจสูญเสียการควบคุมกล้ามเนื้อหูรูด (lose sphincter control) ทำให้เกิดปัญหาคุมการขับปัสสาวะหรือถ่ายอุจจาระไม่ได้ตามมา อีกทั้งยังอาจเกิดอาการชักเกร็งกระตุกทั้งตัว (tonic-clonic activity) และอาการเกร็งหลังแอ่น (opisthotonos) ซึ่งทั้งหมดที่กล่าวมานี้จะทำให้อาการแสดงทางคลินิกคล้ายคลึงกับอาการชักได้ 24 ด้วยเหตุผลต่างๆเหล่านี้แมวหลายตัวที่มีอาการเป็นลมหมดสติส่วนใหญ่จึงได้รับการวินิจฉัยผิดพลาดว่าเป็นโรคลมชัก (epilepsy) และได้รับการตรวจวินิจฉัยที่มีราคาสูงและมักไม่มีความจำเป็น ในบางครั้งอาจจำเป็นต้องใช้ยาสลบด้วย ดังนั้นจึงเป็นเรื่องสำคัญที่จะต้องเข้าใจว่าเกิดอะไรขึ้นทั้งก่อน ระหว่างและหลังเหตุการณ์ที่แมวทรุดลงเพื่อที่จะแยกความแตกต่างของอาการเป็นลมหมดสติกับอาการชักออกจากกันให้ได้ ในกรณีแบบนี้หากเจ้าของสัตว์ช่วยบันทึกเหตุการณ์อย่างละเอียด และถ่ายวิดิโอในขณะที่สัตว์แสดงอาการไว้ได้ก็จะมีประโยชน์เป็นอย่างมาก

การตรวจร่างกายเต็มรูปแบบโดยให้เน้นไปที่การประเมินระบบประสาทและระบบหัวใจและหลอดเลือดเป็นพิเศษนั้นเป็นองค์ประกอบที่สำคัญที่สุดในการประเมินสัตว์ป่วยที่สงสัยว่ามีอาการเป็นลมหมดสติ 25 การตรวจร่างกายควรทำอย่างละเอียดและเหมาะสม โดยเฉพาะอย่างยิ่งคือการตรวจประเมินระบบหัวใจและหลอดเลือด (ซึ่งรวมไปถึงการวัดระดับความดันโลหิต) ภาวะแห้งน้ำ และความผิดปกติของระบบประสาทหรือระบบกล้ามเนื้อและกระดูกซึ่งอาจเกิดขึ้นร่วมกัน ภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ (cardiac arrhythmia) เสียงหัวใจแบบ murmur หรือ gallop จะช่วยบ่งชี้ถึงความผิดปกติของหัวใจได้เป็นอย่างมาก ดังนั้นจึงควรประเมินการทำงานของหัวใจอย่างสมบูรณ์ด้วยเช่นกัน

การทดสอบในห้องปฏิบัติการ (ค่าโลหิตวิทยาพื้นฐานและชีวเคมีในเลือด) นั้นสามารถให้ผลวินิจฉัยได้ค่อนข้างน้อย ถึงแม้ว่าการทดสอบเหล่านี้จะมีความสำคัญต่อการวินิจฉัยภาวะโลหิตจางรุนแรง ภาวะแห้งน้ำ ภาวะอิเล็กโทรไลต์ไม่สมดุล และรอยโรคที่กล้ามเนื้อและกระดูกก็ตาม การวัด cardiac troponin I อาจช่วยบ่งบอกถึงปัญหาของกล้ามเนื้อหัวใจ ซึ่งรวมไปถึงภาวะกล้ามเนื้อหัวใจขาดเลือดหรือภาวะกล้ามเนื้อหัวใจอักเสบ ค่า thyroxine (T4) ที่สูงจะบ่งชี้ถึงภาวะต่อมไทรอยด์ทำงานมากเกินไป (hyperthyroidism) ซึ่งอาจจะเป็นพิษต่อหัวใจได้ (cardiotoxicity)

สัตวแพทย์ควรตรวจหัวใจด้วยเครื่องสะท้อนเสียงความถี่สูง (echocardiography) หากพบความผิดปกติของหัวใจระหว่างการตรวจร่างกายหรือในกรณีที่มีประวัติครอบครัว (familial history) หรือปัจจัยโน้มนำ (predisposition) บ่งชี้ว่ามีโอกาสเป็นโรคหัวใจ อย่างไรก็ตามแมวที่มีอาการเป็นลมหมดสติส่วนใหญ่จะมีผลตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจขณะพัก (resting electrocardiography; ECG) ที่ไม่ปกติ เพียงแต่การระบุสาเหตุของอาการเป็นลมหมดสติจากผลตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจขณะพักในสัตว์ป่วยนั้นมักจะทำได้น้อย อันที่จริงแล้วอาการเป็นลมหมดสติเป็นพักๆ (sporadic syncope) อาจสะท้อนให้เห็นถึงลักษณะเฉพาะของความผิดปกติของคลื่นไฟฟ้าหัวใจที่แฝงอยู่ได้ซึ่งสัตวแพทย์มักจะพลาดไปแม้จะเป็นการตรวจคลื่นไฟฟ้าหัวใจต่อเนื่องถึง 5 นาทีก็ตาม ดังนั้นการตรวจติดตามคลื่นไฟฟ้าหัวใจเป็นเวลาต่อเนื่องนานจึงเป็นเครื่องมือวินิจฉัยที่ประสบความสำเร็จได้มากกว่า อย่างไรก็ตามการใช้เครื่องบันทึกคลื่นไฟฟ้าหัวใจ 24-48 ชั่วโมง (Holter) ก็ยังให้ค่าการวินิจฉัยที่ค่อนข้างต่ำ โดยเฉพาะอย่างยิ่งหากมีอาการทรุดลงเป็นครั้งคราว อีกทั้งยังสามารถพลาดได้ในระหว่างการบันทึก ข้อยกเว้นประการเดียวในการแสดงเหตุผลอันสมควรที่จะใช้เครื่องบันทึกคลื่นไฟฟ้าหัวใจ 24-48 ชั่วโมงคือกรณีที่มีอาการเป็นลมหมดสติหลายครั้งต่อสัปดาห์ 19 ทางเลือกอื่น เช่น การติดตามคลื่นไฟฟ้าหัวใจต่อเนื่อง 7-14 วันจะมีโอกาสที่จะได้ข้อสรุปการวินิจฉัยเพิ่มสูงขึ้นแต่ว่ามีจำนวนของเครื่องบันทึกค่อนข้างจำกัด 25 ผลการวินิจฉัยจะเพิ่มขึ้นอย่างมากหากใช้เครื่องบันทึกการเต้นของหัวใจชนิดฝังใต้ผิวหนัง (implantable loop recorder; ILR) โดยมีรายงานความน่าเชื่อถือและความแม่นยำของ ILR ในวารสารทางสัตวแพทย์ด้วยผลลัพธ์ที่ยอดเยี่ยม 7,23 สำหรับแมวที่มีอาการเป็นลมหมดสติโดยไม่ทราบสาเหตุ ILR ที่เปิดใช้งานสามารถให้ข้อมูลการวินิจฉัยและการพยากรณ์โรคที่มีคุณค่ามากโดยการยืนยันหรือหักล้างความสัมพันธ์ระหว่างอาการเป็นลมหมดสติกับภาวะหัวใจเต้นผิดจังหวะ (arrhythmias) หรือความผิดปกติของการนำไฟฟ้า (conduction abnormalities) ในกรณีที่มีการสังเกตเห็นอาการเป็นลมหมดสติ แต่การทดสอบที่กล่าวถึงในข้างต้น (รวมถึง ILR) ยังไม่สามารถสรุปหรือไม่ได้บ่งชี้ถึงสาเหตุที่มาจากโรคหัวใจ สัตวแพทย์ควรพิจารณาการตรวจวินิจฉัยอื่นๆเพิ่ม ซึ่งได้แก่การอัลตราซาวด์ช่องท้อง (เพื่อแยกภาวะเลือดออกภายใน (internal bleeding)) การทำภาพวินิจฉัยชั้นสูง (advance imaging เช่น MRI, CT) การตรวจเส้นประสาทและกล้ามเนื้อด้วยไฟฟ้า (electromyography; EM) การตรวจคลื่นไฟฟ้าสมอง (electroencephalography; EEG) และการเจาะเก็บน้ำไขสันหลัง (cerebrospinal fluid (CSF) collection)

การจัดการ (Management)

การรักษาแมวที่มีอาการเป็นลมหมดสตินั้นมีเป้าหมายหลักอยู่ 3 ประการ ได้แก่ หลีกเลี่ยงการเสียชีวิตเฉียบพลันและยืดอายุขัย หลีกเลี่ยงการบาดเจ็บที่อาจเกิดขึ้นในช่วงที่มีอาการเป็นลมหมดสติ และป้องกันไม่ให้มีอาการเป็นลมหมดสติซ้ำอีกครั้ง โดยวิธีการรักษาจะขึ้นอยู่กับสาเหตุและกลไกของอาการเป็นลมหมดสติเป็นสำคัญ ในกรณีที่ยังไม่ได้รับการวินิจฉัยขั้นสุดท้าย (definitive diagnosis) สัตวแพทย์ควรแนะนำเจ้าของสัตว์ให้เลี้ยงแมวในระบบปิดเพื่อหลีกเลี่ยงอาการบาดเจ็บที่อาจเกิดขึ้นได้หากปล่อยแมวไว้แบบไม่มีคนดูแล อย่างไรก็ตามหากได้รับการวินิจฉัยขั้นสุดท้ายแล้ว การรักษาควรมุ่งเป้าไปที่การควบคุมสาเหตุปฐมภูมิของอาการเป็นลมหมดสติชั่วคราว ยกตัวอย่างเช่น การรักษาภาวะ paroxysmal rapid ventricular and supraventricular tachycardia ด้วยยาต้านการเต้นผิดจังหวะของหัวใจ (anti-arrhythmic medications) เช่น ยา atenolol และยา sotalol นอกจากนี้ยา diltiazem นั้นไม่มีผลต่อภาวะ ventricular arrhythmias แต่ก็สามารถพิจารณาให้ได้สำหรับภาวะ supraventricular arrhythmias อย่างไรก็ตามยาเหล่านี้สามารถลดอัตราการเต้นของหัวใจขณะพักได้อย่างมีนัยสำคัญและส่งผลต่อปริมาตรของเลือดส่งออกจากหัวใจต่อการบีบตัวหนึ่งครั้ง (SV) และปริมาตรเลือดส่งออกจากหัวใจต่อนาที (CO) ซึ่งอาจกระตุ้นให้เกิดภาวะหัวใจล้มเหลว (congestive heart failure) ในสัตว์ป่วยที่มีความผิดปกติของกล้ามเนื้อหัวใจแฝงอยู่แล้วตามมาได้ ดังนั้นจึงเป็นเรื่องสำคัญที่จะต้องพิจารณาใช้เครื่องบันทึกคลื่นไฟฟ้าหัวใจ Holter ตลอด 24 ชั่วโมงเป็นเวลา 2-3 วันหลังจากเริ่มการรักษาด้วยยาต้านการเต้นผิดจังหวะของหัวใจ เพื่อติดตามการตอบสนองต่อการรักษาอย่างเหมาะสมและเพื่อดูว่ายังมีภาวะ paroxysmal tachycardia หลงเหลืออยู่หรือไม่

การรักษาที่เหมาะสมสำหรับแมวส่วนใหญ่ที่มีอาการเป็นลมหมดสติที่เกี่ยวข้องกับภาวะหัวใจเต้นช้ากว่าปกติคือการฝังเครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจแบบถาวร (permanent pacemaker implant) ทั้งนี้แม้ว่าการสอดสายนำไฟฟ้าเข้าทางหลอดเลือดดำ (transvenous pacing lead placement) เข้าไปใน ventricular apex ด้านขวาจะเป็นวิธีการฝังเครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจที่พบได้บ่อยที่สุดในสุนัข แต่ในแมวมีแนวโน้มที่จะเกิดภาวะแทรกซ้อนได้ง่าย เช่น cranial vena cava syndrome ร่วมกับการมีภาวะน้ำเหลืองคั่งในช่องปอด (chylothorax) ภาวะอุดกั้นการไหลเวียนเลือดจากหัวใจห้องล่างขวา (right ventricular outflow tract obstruction) และภาวะลิ่มเลือดในหัวใจ (intracardiac thrombosis) 4

การอุดกั้นการไหลเวียนเลือดแบบ fixed outflow obstructions เช่น โรคลิ้นหัวใจเอออร์ติก/พัลโมนิกตีบ (aortic and pulmonic stenosis) นั้นสามารถรักษาได้ด้วยการทำบอลลูนขยายลิ้นหัวใจ (balloon valvuloplasty) ซึ่งเป็นวิธีการที่รุกรานตัวสัตว์ป่วยน้อยที่สุด โดยใช้สายสวนที่มีบอลลูนที่ปลายสายซึ่งสามารถพองได้ที่ระดับของลิ้นหัวใจที่ตีบเพื่อยืดและเปิดแผ่นลิ้น (cusps) ที่เชื่อมกันบางส่วน การอุดกั้นการไหลเวียนเลือดแบบ dynamic outflow obstructions นั้นมักไม่ค่อยเกี่ยวข้องกับอาการเป็นลมหมดสติในแมว แต่สามารถบันทึกความสัมพันธ์ระหว่างสาเหตุและผลลัพธ์ (cause-effect relationship) ได้ ปัญหานี้สามารถรักษาได้ด้วยยาในกลุ่ม beta blockers (เช่น ยา atenolol) โดยยากลุ่มนี้จะช่วยลดความรุนแรงของการอุดกั้นการไหลเวียนเลือดได้

การรักษาสำหรับอาการเป็นลมหมดสติจากภาวะระบบประสาทอัตโนมัติทำงานผิดปกตินั้นไม่ค่อยมีความจำเป็น การซักประวัติอย่างรอบคอบโดยมุ่งเน้นไปที่การระบุปัจจัยกระตุ้นให้เกิดอาการ (precipitating factors) (เช่น ความเครียด ความตื่นเต้น) และการหลีกเลี่ยงปัจจัยกระตุ้นเหล่านี้มักจะเพียงพอที่จะช่วยลดความถี่และความรุนแรงของอาการเป็นลมหมดสติได้อย่างมาก อาการเป็นลมหมดสติเฉพาะสถานการณ์ (situational syncope) นั้นสามารถควบคุมได้สำเร็จโดยการจัดการและกำจัดภาวะแฝงต่างๆที่เป็นไปได้ (เช่น การไอหรือเบ่งระหว่างขับปัสสาวะหรือถ่ายอุจจาระ) การฝังเครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจนั้นยังเป็นวิธีแก้ปัญหาสำหรับอาการเป็นลมหมดสติจากภาวะระบบประสาทอัตโนมัติทำงานผิดปกติที่ยังเป็นที่ถกเถียงกันอยู่ แต่อาจพิจารณาได้หากอาการเป็นลมหมดสติเกิดจากการหยุดเต้นของหัวใจเป็นเวลานาน ทั้งนี้ยังมีข้อจำกัดที่สำคัญคือเครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจนั้นไม่สามารถควบคุมภาวะความดันโลหิตต่ำที่สัมพันธ์กับภาวะเส้นเลือดขยายตัวโดยการกระตุ้นเส้นประสาทเวกัส (vagally induced vasodilation) ได้ ดังนั้นเครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจจึงควรถูกตั้งโปรแกรมด้วย pacing algorithms เฉพาะ เช่น heart rate hysteresis ซึ่งจะช่วยให้เครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจสามารถเริ่ม ventricular pacing ได้ก็ต่อเมื่ออัตราการเต้นของหัวใจที่เกิดขึ้นเองต่ำกว่าระดับวิกฤต โดยที่การ pacing จะดำเนินต่อไปในอัตราที่สูงขึ้นตามที่ได้เลือกไว้ ยกเว้นแต่จะรับรู้ถึง intrinsic ventricular activity โปรแกรมนี้มีความตั้งใจคือเมื่อมีเหตุการณ์นี้เกิดขึ้น การ pacing ที่มีอัตราสูงขึ้นอาจชดเชยภาวะความดันโลหิตต่ำที่เกิดจากการลดลงอย่างฉับพลันของ peripheral resistance ได้

สรุป (Conclusion)

แมวที่มีอาการเป็นลมหมดสตินั้นอาจมีความท้าทายในการวินิจฉัย ซึ่งการซักประวัติ การตรวจร่างกายและการตรวจวินิจฉัยนั้นเป็นสิ่งที่มีความจำเป็นอย่างมาก แมวส่วนใหญ่ที่มีอาการเป็นลมหมดสตินั้นมักจะมีสาเหตุหลักเกี่ยวข้องกับหัวใจ ถึงแม้ว่าจะยังมีสาเหตุอื่นที่สามารถทำให้เกิดอาการเป็นลมหมดสติได้ก็ตาม การรักษาควรมีวัตถุประสงค์เพื่อยืดอายุขัย (หรือก็คือป้องกันการเสียชีวิตอย่างกะทันหัน) รวมไปถึงหลีกเลี่ยงการบาดเจ็บที่เกิดจากการเป็นลมหมดสติและป้องกันไม่ให้กลับมามีอาการซ้ำอีก อย่างไรก็ตามแนวทางและวิธีการรักษานั้นจะขึ้นอยู่กับสาเหตุและกลไกของอาการเป็นลมหมดสติ สิ่งสำคัญคือต้องไม่วินิจฉัยอาการเป็นลมหมดสติผิดพลาดว่าเป็นการชัก เนื่องการการชักนั้นจะต้องใช้วิธีในการวินิจฉัยและรักษาแตกต่างจากอาการเป็นลมหมดสติอย่างสิ้นเชิง อีกทั้งยังมีการพยากรณ์โรคที่ไม่เหมือนกัน

กิตติกรรมประกาศ

ผู้เขียนบทความขอขอบพระคุณศาสตราจารย์ Heidi Ferasin สำหรับความช่วยเหลือในการจัดการกรณีรายงานทางคลินิกและความช่วยเหลือในการเขียนต้นฉบับนี้ นอกจากนี้ยังขอขอบพระคุณศาสตราจารย์ Daniella McCready ผู้ดำเนินการผ่าตัดฝังเครื่องกระตุ้นไฟฟ้าหัวใจตามที่อธิบายไว้ในรูปภาพที่ 3